گاها در جلسه دفاع از پایاننامه اساتید و داوران متوجه وجود سرقت علمی در پایان‌ نامه ها می‌شوند به این صورت که دانشجو جهت تکمیل تحقیقاتش اقدام به کپی کردن مطالب مقالات و پایان‌ نامه های دیگر در پایان‌ نامه خود کرده است.

هر گونه فعالتی مبنی بر ثبت افکار و ایده ها و تحقیقات و پژوهش های دیگران به نام خود سرقت علمی محسوب می‌شود که هم در قالب یک مقاله ممکن است سرقت علمی اتفاق بیفتد و هم در پایاننامه. از دیدگاه کلیه اساتید و پژوهشگران و دانشجویان پایاننامه باید به عنوان اولین پژوهش فردی دانشجو ثبت شود و اصولا هر دانشجو باید قویترین تحقیقات و پژوهش های خود را برای نگارش پایاننامه استفاده کند. روش های اصولی تحقیق و پژوهش منجربه ایجاد یک پایاننامه با محتوای علمی بسیار قوی می‌شود که ارائه یک پایان‌ نامه با محتوای علمی بسیار قوی به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید مقاله نیز از آن استخراج کنید استخراج مقاله از پایان‌ نامه یکی از مرسوم ترین روش هایی است که می‌توانید از طریق آن امتیازات پژوهشی بسیاری را به رزومه خود اضافه کنید.

پایان‌ نامه چیست؟

پایان نامه نوشتاری است که شما در آن  موضوع یا سوالی را بررسی کرده و از راه تجزیه و تحلیل و یا تجارب عملی و یا آزمایشی به پاسخ آن می رسید. به بیان دیگر پایان‌ نامه استدلال موضوعی، ارائه پژوهشی تجربی، حاصل کارآموزی و یا احتمالا (با اغراق) مهم ترین نوشته ای است که تا کنون منتشر کرده اید. اما پایان نامه دکترا باید موضوع  مناسب و جامعی داشته باشد و بیانگر پدیده یا نتیجه ای جدید باشد. پایان نامه اساس و پایه بسیاری از تحقیقات علمی و اکتشافات محققین می باشد. تحقیق و نوشتن پایان‌ نامه پروژه ای بزرگ است که چند ماه طول می کشد و انجام آن نیازمند نظم و انضباط است، در نتیجه  فرد باید بسیار به موضوع پایان نامه علاقمند باشد. برای حفظ علاقه و انرژی شما در طول مدت مطالعه موضوعی را انتخاب کرده که واقعا به آن علاقه دارید. بهترین راه برای شروع این است که به دنبال سوال جالبی باشید. در این مرحله، شما باید یک سوال خوب شکار کنید. پیدا کردن پاسخ این سوال هدف از تحقیق و نوشتن پایان‌ نامه شما می باشد.

سرقت علمی چیست؟

سرقت علمی همانطور که از نام آن پیداست به کپی کردن و استفاده کردن از منابع و تحقیقات دیگران می‌باشد وقتی شما برای نوشتن یک مقاله علمی و یا یک پایان‌ نامه از مطالب کپی بدون استناد و یا بدون نقل قول استفاده می‌کنید دچار سرقت علمی شده اید. راههای زیادی وجود دارد که بتوانید از طریق روش های قانونی و اخلاقی از پژوهش های دیگران بهره بگیرید استفاده از روش های کپی غیر قانونی باعث می‌شود که اعتبار پایاننامه شما از دست برود. داورانی که در روز جلسه دفاع شما حضور خواهند داشت بیشتر از همه چیز موارد اخلاقی رعایت شده در پایاننامه را بررسی خواهند کرد و چنانچه پایاننامه از لحاظ اخلاقی دارای مشکل باشد به سایر بخش ها توجه چندانی نخواهند کرد و احتمال دارد که یا پایان‌ نامه را مردود اعلام کنند و یا نمره کمتری تعلق گیرد. اگر نیاز به استناد به مطالب دیگران دارید و می‌خواهید که از روش های اصولی این مطالب استفاده کنید.

در چه مواردی استناد به منابع دیگران سرقت محسوب می‌شود؟

• استفاده از منابع و عدم استناد به آن‌ها
• نویسنده‌ای که از کار دیگری کلمه به کلمه به عنوان کار خود استفاده می‌کند.
• نویسنده قسمت‌های قابل توجهی از متن یک منبع را بدون تغییر کپی می‌کند.
• نویسنده برای پنهان کردن دزدی علمی می‌کوشد از منابع مختلف علمی کپی کند و با تعدیل مختصر آن‌ها را با هم تطبیق دهد.
• نویسنده در عین حال که مطالب ضروری از منابع را نگه داشته است اما ظاهر مقاله را با تغییر عبارات و کلمات کلیدی مختصری دگرگون کرده است.
• نویسنده به جای صرف وقت برای یک کار اصیل، با نقل قول و بازی با الفاظ از سایر منابع، آن‌ها را با هم منطبق می‌کند.
• استفاده از کارهای گذشته خود به میزان قابل توجه.

استفاده از منابع و استناد ناقص به آن‌ها

• استفاده از نام یک نویسنده و عدم ارائه اطلاعات بیشتر در قسمت منابع.
• نویسنده اطلاعات غیردقیق درباره منبع ارائه می‌کند که یافتن آن را غیرممکن می‌کند.
• نویسنده به طور کامل به یک منبع استناد می‌دهد اما از گذاشتن متنی که کلمه به کلمه کپی شده در گیومه غفلت می‌کند.
• نویسنده به همه منابع استناد کرده و همه نقل قول‌ها را در گیومه قرار داده اما مقاله کار اصیلی نیست (مشخص کردن این نوع بسیار دشوار است).
• در این مورد نیز نویسنده در بعضی جاها به منابع استناد کرده اما در جای دیگری نقل قولی را از آن منابع آورده و به آن‌ها استناد نکرده است.

نحوه رفع سرقت ادبی در پایان‌ نامه

بهتر است که قبل از هر چیز پایاننامه را از لحاظ سرقت ادبی کنترل کنید و قبل از اینکه به دست اساتید راهنما داوران حاضر در جلسه دفاع برسد پایان‌ نامه از لحاظ اخلاقی بررسی و کنترل شود در سالهای اخیر خبر های زیادی از سرقت ادبی و علمی موجود در پایاننامه ها به گوش رسیده است که متاسفانه عواقب خطرناکی نیز برای آینده شغلی و تحصیلی دانشجویان می‌تواند در پی داشته باشد. برای رفع سرقت علمی موجود در پایاننامه ها باید ابتدا بخش هایی که دارای سرقت علمی هستند تشخیص داده شوند و سپس اقدام به رفع آنها شود. برای تشخیص سرقت علمی پایان‌ نامه ها سایت ها و نرم افزار های زیادی وجود دارند که می‌توانید متن مورد نظرتان را در این نرم افزار ها وارد کنید تا درصد مشابهت پایاننامه را با متون و مقالات و پایاننامه های ثبت شده دیگر مقایسه کنند و نتیجه آنرا اعلام نمایند بعد از تشخیص میزان مشابهت ها می‌توانید با کمک روش های زیر تشابهات ادبی را ویرایش کنید و پایاننامه خود را تا حد امکان ناب و جدید کنید.

جایگذاری کلمات مترادف و هم معنی در یک جمله می‌تواند به شما کمک کند تا جمله مشابه را بازسازی کنید و تا حد امکان آنرا ناب و جدید تر کنید. اگر بازه لغات گسترده تری داشته باشید حتما خواهید توانست کلمات مترادف و هم معنی خوبی جایگذین کلمات این جملات کنید.

می‌توانید ترتیب قرار گیری جملات را تغییر دهید که نسبتا جمله جدیدی در اختیار داشته باشید جابه جایی کلمات در صورتی که آسیبی به مفهوم جمله وارد نشود یکی از کاربردی ترین روش های رفع سرقت ادبی در پایاننامه ها می‌باشد.

می‌توانید افعال موجود در جمله را تغییر دهید و یا ویرایش و بازسازی کنید که همه روش ها برای این است که تا حد امکان جمله ناب و جدید شود.