پروپوزال چیست و چگونه نوشته می شود؟
پروپوزال چیست و چگونه نوشته می شود؟ :
به عنوان یک تعریف کلی، پروپوزال به طرح اولیه از یک فرضیه پژوهشی می باشد تا ذهنیت طرف مقابل را نسبت به موضوع روشن نماید. شاید اینطور تصور شود که پروپوزال تنها در دانشگاه و توسط دانشجویان مقطع ارشد و دکتری نوشته می شود، در حالی که اینطور نبوده و هر طرح تحقیقاتی برای شروع، چه توسط دانشجو و چه یک محقق در خارج از دانشگاه نیاز به ارائه طرح اولیه دارد. این طرح اولیه برای دانشجویان با عنوان پروپوزال نامیده می شود و برای تحقیقات و پروژه های دیگر، عنوان design بکار برده می شود.
در این طرح اولیه ( پروپوزال) ، تمامی اجزای کار از جمله اهداف و فرضیات، نحوه انجام کار، زمان لازم برای اتمام آن، هزینه ای که بایستی بابت انجام آن صرف شود و … بطور کامل توضیح داده شود. تا تمامی این موارد برای کسانی که قرار است ان را خوانده و تائید نمایند، کاملا واضح و روشن باشد. پروپوزال بایستی به گونه نوشته و طراحی شود تا بتواند افراد ذیربط را قانع نماید که طرح ( پروپوزال) او برای اجرا شدن کامل و بدون ایراد می باشد.
اجزای اصلی پروپوزال
- عنوان طرح پژوهشی
- مشخصات فردی اجرا کننده طرح یا دانشجو : نام و نام خانوادگی، شماره کارت ملی، سال ورور به دانشگاه، مقطع تحصیلی و…
- مشخصات استاد راهنما برای پروپوزال دانشگاهی: نام ، نام خانوادگي، شغل ، سمت فعلي ، درجات علمي ، سوابق تحصيلي ، فعاليتهاي پژوهشي و سوابق شغلي
- بیان مساله اصلی تحقیق و سوابق پژوهشی آن : این بخش از پروپوزال از اطلاعات جمع آوری توسط محقق از مطالعه مقالات مشابه پیشین نوشته می شود. در واقع یک دید بازتری نسبت به موضوع پژوهشی در ذهن خواننده ایجاد می کند تا خواننده بداند که آیا مشابه این موضوع قبلا نیز انجام شده و دارای پیشینه خوبی می باشد.
- اهداف اصلی و فرعی تحقیق
- فرضیات اصلی و فرعی تحقیق
- روش تحقیق
- نحوه جمع آوری اطلاعات
- ابزار اندازه گیری تحقیق
- جامعه آماری
- حجم نمونه
- متغییرهای تحقیق
- روش های آماری برای تحلیل داده ها
- بازه زمانی لازم از شروع پژوهش تا پایان و ارائه آن
- هزینه ی کل پژوهش
- فهرست منابع و رفرنس ها
انتخاب عنوان مناسب برای طرح پژوهشی:
اولین بخش از یک طرح یا پژوهش، انتخاب یک موضوع ناب و مناسب با شرایط موجود می باشد. این موضوع بایستی در حیطه تحصیلی فرد باشد و صرفا برای گذراندن واحد پایان نامه انتخاب نشده باشد. علاقه نقش مهمی در موفقیت شما دارد. در انتخاب موضوع پروپوزال حتما به علایق خود توجه نمایید و موضوعی را انتخاب کنید که واقعا به آن علاقه داشته باشید.
قابل انجام بودن پژوهش نیز در انتخاب موضوع دخیل است. هر فردی بایستی نسبت به شرایط موجود خود و دانشگاه محل تحصیل، موضوع خود را انتخاب نماید و اینطور نباشد که بعد از انتخاب موضوع و طی کردن بخشی از کار ، متوجه شود که انجام آن با شرایط موجود امکان پذیر نمی باشد.
بحث هزینه پژوهشی نیز در انتخاب موضوع مهم می باشد و بایستی در پروپوزال نوشته شود. هرگز موضوعاتی که هزینه های بالایی را برای شما به همراه دارد و شما می بایست خودتان آن را پرداخت نمایید، انتخاب نکنید مگر آنکه حامی مالی داشته باشید و موضوع شما به گونه ای باشد که در صورت نتیجه داده بتواند در بخش اقتصادی و تولیدی کشور سودآور باشد.
مورد دیگری که در انتخاب موضوع بایستی به آن توجه نمایید، مشکلات جامعه می باشد. سعی کنید موضوعاتی را انتخاب نمایید که بتواند در رفع مشکلات جامعه بخصوص در بخش اقتصاد، در خصوص موضوعات مربوط به مبارزه با اعتیاد و مواد مخدر، بیکاری و … موثر باشد. این نوع موضوعات همیشه خواهان زیادی دارند و مورد حمایت مالی نیز قرار میگیرند.
مورد دیگر که حائز اهمیت نیز می باشد، ناب بودن موضوع تحقیق است. طبق روال دانشگاه ها، قبل از ارائه پروپوزال، لازم است تا عنوان انتخابی دانشجو از سوی دانشگاه تائید شود. این تائید بیشتر بر روی ناب و جدید بودن موضوع می باشد و اینکه تاکنون این موضوه حداقل در داخل کشور کار نشده باشد. برای این منظور می توانید به سایت ایران داک مراجعه کرده و موضوع خود را در آن سرچ نمایید. این سایت مرکز نگاهداری اسناد و مدارک مربوط به پایان نامه های دانشجویان سال های قبل می باشد.
بیان مساله و پیشینه تحقیق در پروپوزال
همانطور که گفته شد، یک بخش از پروپوزال که حجم بالایی از آن را به خود اختصاص می دهد، بیان مساله و ارائه پیشینه تحقیق آن است. در این بخش یک توضیح کلی و جامع از موضوع تحقیق، کارهایی که قبلا در این زمینه انجام گرفته، مشکلات موجود و در نهایت بیان اهداف و فرضیات تحقیق می باشد. هر چه پیشینه تحقیق شما بیشتر و کامل تر باشد، کار شما به راحتی پیش خواهد رفت. زیرا اطلاعات بیشتری در دست دارید و در واقع مسیر حرکت را می دانید. از طرفی نتایجی که به دست می آورید به راحتی می توانید با نتایج کارهای قبلی مقایسه کرده و از صحت آنها اطمینان حاصل نمایید. در واقع محقق با مطرح کردن پیشینه تحقیق بيان مي كند كه تحقيقات قبلي چه سهمي در روشن شدن مساله مورد بررسي داشته است و تحقيق وی چه نقشي در گسترش دانش درباره مساله مورد مطاله و بررسي خواهد داشت. همچنین پیشینه تحقییق به محقق کمک می کند تا ابزار اندازه گيري ، روش نمونه گيري لازم در مطالعه خود مطلع شود و به نقاط قوت و ضعف آن پي ببرد و براي تحقيق موجود طرح تحقيق مناسبي را در نظر بگيرد.
ضرورت و اهميت تحقيق در پروپوزال:
با توجه به اینکه پروسه انجام یک تحقیق در دوران تحصیلات تکمیلی تا حدودی زمان بر می باشد، بنابراین محقق بایستی موضوعی را برای پروپوزال خود انتخاب نماید که علاوه بر اهميت و اولويت آن از لحاظ پژوهشی، به آن علاقمند بوده و توانایی انجام آن را نیز داشته باشد. در این بخش محقق بایستی ضرورت و اولويت انجام پژوهش را مشخص نماید.
انواع متغییرها در یک تحقیق :
منظور از متغییرهای تحقیق در پروپوزال مواردی هستند که در تحقیق ما مورد بررسی قرار میگیرند. این متغییرهای تحقیق از نظر مقدار به دو دسته تقسیم می شوند:
- متغییرهای کیفی : به حالت های مختلف یک ویژگی گفته می شود که قابل بیان بصورت عددی نیستند. مثلا بررسی وضعیت شغل، یا میزان پراکندگی گروه های خونی در یک منطقه و امثال آنها
- متغییرهای کمی : این نوع متغییرها قابل بیان بصورت عددی هستند که خود به دو صورت گسسته ( مانند تعداد فرزندان یک خانواده و یا تعداد درختان یک باغ و …) و پیوسته ( مانند اندازه قد و وزن دانش آموزان یک مدرسه و …) می باشند.
نوع دیگری از دسته بندی در خصوص متغییرهای پروپوزال به شرح زیر می باشد:
- متغییر مستقل : این نوع متغییر در یک مطالعه وابسته به هیچ یک از عوامل مطالعه نبوده و تنها با دخالت محقق میتواند تغییر نماید. ( تاثیر داروی x در بیان یک ژن. در این مطالعه داروی x یک متغییر مستقل بوده که مقادیر آن تنها توسط محقق می تواند تغییر کند)
- متغییر وابسته : این نوع متغییر در مطالعه تحت تاثیر متغییر مستقل تغییر می کند. یعنی میزان تغییرات آن وابسته به متغییر مستقل می باشد. ( تاثیر داروی x بر بیان یک ژن y ، میزان بیان ژن y بعنوان متغییر وابسته، بستگی به میزان داروی x تزریقی دارد)
- متغییر تعدیل کننده : این نوع متغییر می تواند کمی یا کیفی باشد و رابطه بین متغییر مستقل و وابسته را تحت تاثیر قرار دهد. ( تاثیر داروی x در بیان ژن y در دو جنس زن و مرد می تواند متفاوت باشد و جنسیت بعنوان یک متغییر تعدیل کننده عمل نماید)
- متغییر کنترل : با توجه به اینکه در برخی مطالعات تعداد متغییرها زیاد است، محقق برای کنترل آنها از یک متغییر کنترل کننده استفاده می کند. ( تاثیر داروی x در بیان ژن y در مردان و زنان بالای 50 سال، بازه سنی در این عنوان بعنوان یک متغییر تعدیل کننده می باشد)
- متغییر مداخله گر : متغييري است كه محقق براي استنتاج از نحوه تاثير متغيير مستقل بر متغيير وابسته مورد نظر قرار مي دهد. (مثلا بررسي تاثير روش آموزش تصویری در مقايسه با سخنراني براي درس علوم مقطع چهارم ابتدایی، در این مطالعه يادگيري متغييري است كه تاثير متغيير مستقل بر متغيير وابسته را تحت تاثير قرار مي دهد و مشاهده آن به طور مستقيم امكان پذير نمي باشد، در نتیجه به عنوان متغییر مداخله گر در نظر گرفته می شود).
اهداف تحقيق در پروپوزال:
در فرم پروپوزال، یک بخشی برای برای بیان اهداف، فرضیات و سوال اصلی پژوهش تعیین شده است. برخی دانشجویان به هر سه مورد آنها پاسخ می دهند و برخی تنها به بیان اهداف تحقیق اکتفا می کنند. نوع جمله ای که برای نوشتن اهداف انتخاب می کنید بایستی حالت کنشی داشته باشد. یعنی فعل جمله در ابتدای جمله بیان شود. مثل “تعیین تغییرات بیان ژن x تحت تاثیر داروی y در زنان و مردان بالای 50 سال” در این جمله کلمه “تعیین” بعنوان فعل کنشی بکار رفته است. این بعنوان هدف اصلی محقق در نظر گرفته می شود. اما می تواند از دل آن، اهداف جزئی تر را استخراج کرد. مثلا:
- افزایش بیان ژن تحت تاثیر داروی y در زنان بالای 50 سال
- افزایش بیان ژن تحت تاثیر داروی y در مردان بالای 50 سال
- کاهش بیان ژن تحت تاثیر داروی y در زنان بالای 50 سال
- کاهش بیان ژن تحت تاثیر داروی y درمردان بالای 50 سال
فرضيات تحقيق در پروپوزال:
فرضيه به حدس و گمان هايی گفته می شود که محقق در خصوص متغییرهای تحقیق خود بیان می کند. این فرضیه در پروپوزال بصورت خبری نوشته می شود و به نوعی نتایج پیش بینی شده توسط محقق را نشان می دهد. ( برای مثال: داروی y باعث افزایش بیان ژن x در مردان و زنان بالای 50 سال می شود.). یک فرضیه می تواند در یک تحقیق تائید و یا رد شود و رد شدن یک فرضیه دلیل بر اشتباه بودن آن نیست. زیرا فرضیات مطرح شده بر اساس نظریه های مطالعات قبلی مطرح می شوند و اینگونه نیست که محقق هر چیزی که به ذهنش رسید را به عنوان فرضیه مطرح نماید.
روش تحقيق در پروپوزال:
روش تحقیق در پروپوزال به دو صورت می تواند مطرح شود:
- رويكرد خردگرايانه : در این نوع روش تحقیق، فرد یا محقق واقعیت مساله را با حواس پنجگانه خود تجربه می کند. مثل تاثیر آموزش تصویری بر میزان یادگیری دانش اموزان.
- رويكرد طبيعت گرايانه : در این نوع روش، محققین مختلف تجربیات و برداشت های متفاوتی را نسبت به یک موضوع دارند. در واقع این امر کاملا به نوع تفسیر افراد و ذهنیت آنها بستگی دارد.
ابزار اندازه گيري تحقيق در پروپوزال
نوع ابزار تحقیق بکار رفته در مطالعات مختلف متفاوت است و می تواند به یکی از اشکال زیر انجام گیرد:
- پرسشنامه : یک روش مستقیم برای جمع آوری داده می باشد که می توان دانش و علایق و نگرش افراد مورد مطالعه را ارزیابی کرد.
- مصاحبه : این روش نیز مشابه به روش قبلی می باشد و محقق بطور مستقیم با افراد مورد مطالعه در ارتباط است.
- مشاهده : این نوع ابزار جمع آوری اطلاعات بیشتر در حوزه های روانشناسی و علوم اجتماعی بکار می رود و شامل شناسايي ، نامگذاري ، مقايسه ، توصيف و ثبت آنچه روي مي دهد .
- آزمون هاي رواني – تربیتی : این روش در مطالعات علوم رفتاری استفاده می شود و براي ارزيابي تفاوت هاي فردي و يا تفاوتهايي كه در فرد در مواقع مختلف ديده مي شود ، بكار مي رود. این آزمون به سه شکل می باشد:
- آزمون هاي هوش و استعداد
- آزمون هاي پيشرفت تحصيلي
- آزمون هاي رغبت ، نگرش و شخصيت .
- مقياس هاي اندازه گيري نگرش ها : این نوع روش جمع آوری اطلاعات مانند آزمون روانی – تربیتی می باشد و برای سنجش نگرش ها ، قضاوت ها ، عقايد و ساير خصيصه هايي كه به آساني قابل اندازه گيري نيستند به كار مي رود.
- قابليت اعتماد ابزار اندازه گيري : هدف از این روش بررسی ابزار اندازه گیری مختلف تحت شرایط یکسان می باشد تا نتایج حاصل از آنها با یکدیگر مقایسه شود. برای این منظور از روش های زیر استفاده می شود:
- اجراي دوباره آزمون يا روش بازآزمايي
- روش موازي يا استفاده از آزمونهاي همتايي
- روش تنصيف(دو نيمه كردن)
- روش كودر-ريچاردسون
- روش آلفاي كرونباخ
جامعه آماري در پروپوزال:
هر مطالعه ای دارای یک جامعه اماری مشخصی می باشد. یعنی مجموعه ای کوچک از یک جامعه بزرگ که توسط محقق انتخاب و مورد مطالعه قرار میگیرد. این جامعه صرفا انسان نبوده و می تواند مربوط به کوچکترین چیزها نیز باشد. مثل بررسی رده سلولی سرطانی روده sw480 در میان سایر رده های سلولی. یا بررسی دانش آموزان دختر مدرسه x در استان تهران شهرستان ورامین. يك جامعه آماري بایستی از یک مجموعه اي از افراد يا واحدها كه داراي حداقل يك صفت مشترك هستند تشکیل شده باشد. جامعه آماري بايد جامع و مانع باشد ، يعني بايد چنان باشد كه از نقطه نظر زماني و مكاني همه واحدهاي مورد مطالعه را در برگيرد و در ضمن ، با توجه به آن ، از شمول واحدهايي كه نبايد به مطالعه آن ها پرداخته شود جلوگيري بعمل آيد.
حجم نمونه در پروپوزال:
به تعداد موردهایی که در یک جامعه مورد بررسی قرار میگیرد، حجم نمونه گفته می شود. برای تعیین حجم نمونه در پروپوزال می توان از روش سرشماری و یا نمونه گیری استفاده کرد.
در روش سرشماري با شمارش كامل، داده های مورد نظر از افراد جامعه جمع آوری می شود.
نمونه گيري نیز می تواند به یکی از اشکال زیر انجام گیرد:
- تصادفي ساده
- سيستماتيك
- طبقه اي
- خوشه اي
- چندمرحله اي
تعیین هزینه انجام پژوهش در پروپوزال :
در این بخش، محقق بر اساس طرح پژوهشی خود، زمانی که برای انجام آن صرف خواهد کرد، ابزار و موادی که استفاده خواهد نمود، بودجه کل تحقیق خود را بیان نماید. البته این بخش در تمامی پروپوزال ها وجود ندارد و برخی از دانشگاه ها این بخش را در فرم خود اضافه می کنند.
فهرست منابع و ماخذ:
در نهایت تمامی منابع و رفرنس هایی را که برای تکمیل پروپوزال خود، بخصو بخش پیشینه تحقیق خود استفاده نمده اید را ذکر می کنید. این منابع نشان از معتبر بودن نوشته های شما می باشد.
با تشکر از ایزی تز سامانه تخصصی پایان نامه دکتری
09353132500
